Wat als scholieren het voor het zeggen hadden in het onderwijs? Dan staan mentaal welbevinden, de manier van lesgeven, racisme, kansarmoede en wat we leren zonder twijfel bovenaan. Meer dan 20.000 scholieren vertelden ons wat volgens hen prioriteit moet krijgen. We toetsten de Scholierenstem af aan de beleidsnota voor Onderwijs & Vorming 2024-2029.

Wat zegt de minister over mentaal welbevinden? Wat vinden scholieren?

Op 15 november 2024 presenteerde ook minister Zuhal Demir haar plannen voor de komende vijf jaar. Ze deed dat in de nieuwe beleidsnota Onderwijs. De scholieren van de Vlaamse Scholierenkoepel legden haar beleidsnota naast onze vijf prioriteiten. Want hoe wordt er eigenlijk gesproken over de thema’s waar scholieren écht van wakker liggen? Wat lezen we terug? En minstens even belangrijk: wat missen we nog? Op deze pagina focussen we daarbij op het thema mentaal welzijn.

‍

Meer thema's?

‍

Mentaal welbevinden: erkenning maar geen doorbraak

Het mentaal welzijn van scholieren is volgens scholieren zelf hét belangrijkste thema voor het onderwijsbeleid. En ja, de minister erkent het belang ervan: scholen moeten signalen sneller oppikken, het CLB krijgt een centrale rol, en er komt aandacht voor pesten en omstaanderstrainingen. Maar scholieren willen meer. Ze willen dat elke school een verplicht en sterk anti-pestbeleid uitwerkt (op een participatieve manier). Leerkrachten moeten opgeleid worden rond mentale gezondheid. En scholieren willen dat er écht wordt ingezet op een warme schoolcultuur waarin iedereen zich goed kan voelen. Welzijn is geen bijzaak, maar de basis.

‍

Wat we lezen (of net niet)?

De betrokkenheid bij de schoolloopbaan verhogen

• De Vlaamse Regering erkent dat inspraak en participatie van leerlingen en studenten bijdraagt tot het welbevinden en de leerresultaten positief beïnvloeden. Daarom blijft deze regering inzetten op leerlingenparticipatie op alle niveaus, met de Scholierenkoepel als belangrijke partner. 

Aandacht hebben voor het welbevinden van lerenden (OD30)

• Het mentaal welbevinden van scholieren wordt gezien als een reële zorg binnen het onderwijs. Het ‘leren’ van de leerling staat centraal, maar wordt niet volledig losgekoppeld van het belang van welbevinden.
  • Het CLB moet het centrale aanspreekpunt zijn wat betreft het mentale welzijn voor scholieren.
  • Scholen moeten zich omringen met onderwijsprofessionals die hen ondersteunen op vlak van mentaal welzijn.
  • Scholen worden gestimuleerd om signalen te melden bij het CLB, die dan vanuit haar draaischijffunctie gericht moet doorverwijzen. 
• Scholen worden ondersteund om een doortastend anti-pestbeleid te ontwikkelen. Daarnaast promoot de nieuwe Vlaamse Regering omstanders trainingen voor leraren en leerlingen. 
• De Vlaamse Regering zet verder in op een preventiebeleid voor de aanpak van seksueel, intrafamiliaal en eer-gerelateerd geweld. Ook seksueel grensoverschrijdend gedrag zal worden aangepakt.

‍

Wat vinden scholieren?

Scholieren over inspraak

• We zijn blij om te lezen dat het belang van inspraak en participatie van leerlingen werd meegenomen in de beleidsnota. In ons memorandum stellen we vast dat 9 op de 10 scholieren het belangrijk tot zelfs heel belangrijk vinden om inspraak te hebben op hun school. We vragen aan de Vlaamse Regering om ook samen werk te maken van leerlingenparticipatie in het lager onderwijs.

Scholieren over welbevinden

• Op het prioriteitenlijstje van scholieren staat het aanpakken van mentaal welzijn van scholieren met stip op één. Bijna de helft van de 20.130 bevraagde scholieren (48%) zou het mentaal welzijn van leerlingen als eerste aanpakken. Scholieren vinden het belangrijk dat de nieuwe Vlaamse Regering werk maakt van het welbevinden in het onderwijs. 
• Scholieren geven aan voornamelijk hulp te zoeken bij mensen die ze vertrouwen. De helft van de scholieren (53%) weet dat ze op school terecht kunnen bij de leerlingenbegeleiding. In gesprekken geven scholieren aan dat ze niet altijd weten bij wie ze moeten zijn bij het CLB, waar dat ligt, hoe het werkt, of er een beroepsgeheim is,... Een derde van de bevraagde scholieren (34%) geeft zelfs aan dat ze geen vertrouwen hebben dat de leerlingenbegeleiding hun privacy respecteert.
• In de beleidsnota 2024-2029 krijgt het CLB een centrale rol als het gaat over het welbevinden van scholieren. Niet iedere scholier zal automatisch de stap naar het CLB zal zetten als die hulp zoekt.
  • Scholieren vinden het belangrijk om ook hulp te vinden bij andere actoren, zoals bij leerkrachten en medeleerlingen.
  • Als Scholierenkoepel vinden we het belangrijk dat ook leerkrachten (in opleiding) verder professionaliseren rond mentaal welzijn.
  • Ook leerlingen spelen een belangrijke rol in peer-to-peer support op school (vb. via De)
• We juichen toe dat de Vlaamse Regering scholen wil ondersteunen om een doortastend anti-pestbeleid te ontwikkelen. Scholieren zouden dit liefst nog een stap verder zien gaan: dat iedere school verplicht wordt om een anti-pestbeleid op te stellen.

‍

Wat vinden we goed? Wat raden we aan? Welke vragen hebben we?

Wat vinden we goed?

• De aandacht voor mentale gezondheid;
• Het benadrukken van het belang van inspraak en participatie voor leerlingen.

Wat raden we aan?

• Versterk samenwerking tussen CLB’s, interne leerlingenbegeleiding, leerkrachten, de minister van welzijn en andere actoren om mentale gezondheidszorg laagdrempeliger te maken;
• Maak werk van een verplicht, effectief en toepasbaar anti-pestbeleid samen met scholieren;
• Verhoog inspraakmogelijkheden van leerlingen, inclusief in het lager onderwijs;
• Moedig scholen aan om peer support-initiatieven zoals ‘Conflixers’ te implementeren.

‍

‍

Meer lezen?