Wat als scholieren het voor het zeggen hadden in het onderwijs? Dan staan mentaal welbevinden, de manier van lesgeven, racisme, kansarmoede en wat we leren zonder twijfel bovenaan. Meer dan 20.000 scholieren vertelden ons wat volgens hen prioriteit moet krijgen. We toetsten de Scholierenstem af aan de beleidsnota voor Onderwijs & Vorming 2024-2029.

Wat zegt de minister over de manier van lesgeven? Wat vinden scholieren?

Op 15 november 2024 presenteerde ook minister Zuhal Demir haar plannen voor de komende vijf jaar. Ze deed dat in de nieuwe beleidsnota Onderwijs. De scholieren van de Vlaamse Scholierenkoepel legden haar beleidsnota naast onze vijf prioriteiten. Want hoe wordt er eigenlijk gesproken over de thema’s waar scholieren écht van wakker liggen? Wat lezen we terug? En minstens even belangrijk: wat missen we nog? Op deze pagina focussen we daarbij op het thema kansarmoede op school.

‍

Meer thema's?

‍

Kansarmoede: nog te vaak een blinde vlek

Schoolfacturen, ongezonde schoolmaaltijden, te weinig schoolbussen,... Scholieren botsen op drempels die ervoor zorgen dat niet iedereen dezelfde kansen krijgt. In de beleidsnota zien we enkele goede stappen, zoals extra middelen voor dure studierichtingen. Maar scholieren vragen méér: een maximumfactuur in het secundair onderwijs, gratis vervoer van en naar school, heldere regels over schoolkosten én gezonde maaltijden voor wie dat nodig heeft. Onderwijs mag geen luxeproduct zijn.

‍

Wat we lezen (of net niet)?

Betrokkenheid van ouders

• Als ouders hun verantwoordelijkheid niet nemen, kan het lokaal sociaal beleid de schoolbonus en schooltoeslag direct aan de school geven.
• Het lokaal sociaal beleid kan dit geld ook rechtstreeks omzetten in materiële hulp voor de kinderen.

Herwaarderen van dubbele finaliteit en arbeidsmarktgerichte finaliteit

• Er komem investeringen in het beroeps-, technisch- en kunstsecundair onderwijs.
  • Er komen extra werkingsmiddelen voor de duurste richtingen zodat de schoolfactuur van leerlingen gedrukt wordt en de betaalbaarheid van ons onderwijs verbetert.
  • De focus ligt hierbij op de duurste richtingen voor de leerlingen.
  • De bijkomende middelen worden ingezet voor het verlagen van de schoolfactuur. 
• Van schoolbesturen wordt verwacht dat ze over een open en transparante boekhouding beschikken waarin duidelijk is hoeveel van de ontvangen omkaderings- en werkingsmiddelen ingezet worden in de school en hoeveel bovenschools.

Schoolmaaltijden

• De nieuwe Vlaamse Regering legt een rol bij basisscholen en het lokale sociale beleid om gezonde maaltijden op school te voorzien. Scholen kunnen hiervoor beroep doen op geld van Vlaanderen.

‍

Wat vinden scholieren?

Scholieren over schoolkosten‍

Onbetaalde schoolfacturen blijven een pijnlijk fenomeen, waar iedere school jaarlijks mee in aanraking komt. De jaarlijkse Boekencheck bewijst dat er nog steeds scholieren starten aan het schooljaar zonder schoolboeken. In september 2024 zaten duizenden leerlingen zonder schoolboeken in de les.  Bovendien kon bijna 1 op de 10 scholieren (8%) al eens niet deelnemen aan een schooluitstap of -reis vanwege een te hoge kostprijs, dat stellen we vast in ons memorandum.

• Veel scholen slagen er niet altijd in een passend antwoord te bieden op onbetaalde schoolfacturen. Soms dreigen scholen zelfs onwettelijk om schoolrapporten achter te houden als de schoolrekening niet wordt betaald.
• Niet enkel de kostprijs tussen scholen onderling is erg verschillend, ook die tussen studierichtingen.
  • Studierichtingen in de dubbele finaliteit en de arbeidsmarktfinaliteit kennen vaak een hoger kostenplaatje door de aankoop van werkmateriaal (bv. veiligheidsschoenen, werkbroek, gereedschapskist, enz.). We zijn blij om te lezen dat de nieuwe Vlaamse Regering wil inzetten op de betaalbaarheid van dure studierichtingen. 
  • Scholen kunnen ook hun steentje bijdragen door ‘domme’ schoolkosten te vermijden.
• Een vaak onzichtbare schoolkost is het prijskaartje van het openbaar vervoer van en naar school.
  • Scholieren vinden het belangrijk dat het openbaar vervoer niet alleen betrouwbaar, maar ook betaalbaar is. In ons memorandum zien we dat bij 7% van de bevraagde scholieren de kostprijs van het openbaar vervoer al eens een reden was om voor een andere school te kiezen. De kostprijs van het openbaar vervoer speelt dus daadwerkelijk een rol bij het maken van een schoolkeuze.

Scholieren over schoolmaaltijden

• 66% van de leerlingen vindt het belangrijk om op school toegang te hebben tot gezonde maaltijden.
• Bijna de helft (47%) van de bevraagde scholieren is van mening dat gezonde maaltijden kosteloos beschikbaar moeten zijn voor leerlingen die het nodig hebben.

‍

Wat vinden we goed? Wat raden we aan? Welke vragen hebben we?

Wat vinden we goed?

• De inzet op betaalbaarheid van het onderwijs door extra werkingsmiddelen voor dure richtingen.

Wat raden we aan?

• Voer een maximumfactuur in in het secundair onderwijs, aangepast aan de studierichting.
• Voorzie kosteloos openbaar vervoer van en naar de school als recht voor alle scholieren in het secundair onderwijs.
• Verhoog transparantie over schoolkosten en verbiedt incassobureaus voor onbetaalde facturen.
• Voorzie een duidelijke, afgebakende regelgeving omtrent de bijdragen die secundaire scholen mogen vragen. Publiceer een volledige oplijsting van wat scholen wel en niet mogen doorrekenen als bijdrage. Dit is voor heel wat leerlingen en hun ouders vaak niet duidelijk.

‍

Meer lezen?

‍

‍