Advies rond het smartphoneverbod op school

“Een smartphoneverbod: een do of een don't?", is een vraag die steeds meer scholen bezighoudt. Vandaag zien we dat veel secundaire scholen op eigen initiatief hun smartphoneregels verstrengen. Deze beslissingen worden vaak genomen zonder de inbreng van de scholieren terwijl zij de grootste impact hiervan ervaren.

Zo’n 11.500 scholieren lieten hun stem horen over een smartphoneverbod op school. In dit advies lees je dat het verbieden van smartphones voor scholieren geen zwart-wit verhaal is. We tonen aan dat de meerderheid van de scholieren voorstander is van meer regels, maar niet van een algemeen totaalverbod over alle onderwijsjaren heen. Verder wijzen we in dit advies op het belang van een breed gedragen smartphonebeleid. 

Ons volledige advies lees je hier:

‍

Onze beleidsaanbevelingen

Wat we vragen aan de minister en beleidsmakers

• Voer geen totaalverbod in voor alle onderwijsjaren. De smartphone is een belangrijk instrument voor leerlingen. Scholieren hebben hun smartphone dagelijks nodig op school: om hun lessenrooster te bekijken, voor tweestapsverificatie, als rekenmachine, om te weten hoe laat het is, enz. 
• Zorg voor een duidelijke overkoepelende visie rond smartphones op scholen. Hou hierbij rekening met de stem van scholieren.
• Bewaak bij het uitstippelen van deze visie de mogelijkheid voor secundaire scholen om eigen keuzes te kunnen maken. Scholen weten zelf het best wat werkt en niet werkt op hun school.
• Voer onderzoek naar de effectiviteit van een smartphoneverbod op het (cyber)pesten op school. 
• Voer onderzoek naar de positieve én negatieve impact van smartphones op het mentaal welzijn, de concentratie en leerprestaties in de schoolse context.
• Analyseer de positieve en negatieve effecten van een smartphoneverbod op het mentaal welzijn van scholieren. Evalueer en stuur bij waar nodig.
• Neem scholieren mee in de verschillende onderzoeken en analyses die opgezet worden. Kom zo tot onderzoek dat ook bruikbaar en waardevol is.
• Moedig scholen aan om een breed gedragen beleid rond smartphones uit te denken. Vraag hun specifiek om voldoende aandacht te hebben voor  de privacy en de rechten van scholieren.
• Zet meer  in op mediawijsheid in het basisonderwijs en in de eerste graad van het secundair onderwijs.
• Voorzie extra financiële middelen die scholen kunnen gebruiken om spelmateriaal en activiteiten te voorzien tijdens smartphone-vrije pauzes. Scholieren willen graag spelletjes spelen op de speelplaats, maar missen vaak leuke activiteiten. 
• Verbied het gebruik van vergrendelhoesjes waarbij scholieren de toegang tot hun smartphone volledig ontzegd worden. Naast het financiële kostenplaatje hiervan vinden scholieren het onrechtvaardig dat ze geen eigenaarschap meer hebben over hun eigen smartphone en dat scholen hun smartphone ‘locken’.
• Vermijd een systeem waarbij scholieren aan het begin van de schooldag hun smartphone moeten afgeven aan het leerlingensecretariaat. Dat systeem zorgt ervoor dat smartphones zoek geraken en dat scholieren langer op school moeten blijven om hun smartphone op te halen na het laatste lesuur. Daarnaast werkt dit systeem het indienen van een fake smartphone in de hand.
• Verplicht scholen om, net als in het Franstalig onderwijs, een antipestbeleid uit te schrijven. Het verbieden van smartphones is volgens scholieren niet dé oplossing om (online) pestgedrag te verminderen. In dit grondige en doordachte beleid wordt een heel jaar lang aandacht besteed aan het voorkomen en verstandig aanpakken van (cyber-)pesten. Voorzie voor scholen hiervoor ook de nodige hulp en tools. 
• Zorg ervoor dat het antipestbeleid een onderdeel uitmaakt van de doorlichtingscriteria. 

Wat we vragen aan het Departement, de onderwijskoepels en -netten

• Moedig scholen aan om een breed gedragen beleid rond smartphones uit te denken, dat voldoende aandacht heeft voor  de privacy en de rechten van scholieren. Gebruik hiervoor de expertise van Kenniscentrum Digisprong.
• Ontmoedig het gebruik van vergrendelhoesjes, waarbij scholieren de toegang tot hun smartphone volledig ontzegd worden. Naast het financiële kostenplaatje hiervan vinden scholieren het onrechtvaardig dat ze geen eigenaarschap meer hebben over hun eigen  smartphone en dat scholen hun smartphone ‘locken’.
• Ontmoedig het systeem waarbij scholieren aan het begin van de schooldag hun smartphone moeten afgeven aan het leerlingensecretariaat. Dat systeem zorgt ervoor dat smartphones zoek geraken en dat scholieren langer op school moeten blijven om hun smartphone op te halen na het laatste lesuur. Dit systeem werkt ook in de hand dat scholieren een fake smartphone indienen.

Wat we vragen aan schoolteams

• Maak werk van een breed gedragen smartphonebeleid, met duidelijke afspraken en regels rond smartphones op school. Luister hiervoor naar de mening van je scholieren. Hou hierbij ook rekening met de privacy en de rechten van scholieren.
• Stap af van het gebruik van vergrendelhoesjes, waarbij scholieren de toegang tot hun smartphone volledig ontzegd worden. Naast het financiële kostenplaatje hiervan vinden scholieren het onrechtvaardig dat ze geen eigenaarschap meer hebben over hun eigen smartphone en dat scholen hun smartphone ‘locken’.
• Stap af van het systeem waarbij scholieren aan het begin van de schooldag hun smartphone moeten afgeven aan het leerlingensecretariaat. Dat systeem zorgt ervoor dat smartphones zoek geraken en dat scholieren langer op school moeten blijven om hun smartphone op te halen na het laatste lesuur. Dit systeem werkt ook in de hand dat scholieren een fake smartphone indienen.
• Maak een graad-afhankelijk smartphone-beleid. Pas schoolregels rond smartphones aan, afhankelijk van het onderwijsjaar. Hanteer striktere regels in het eerste jaar en meer flexibele regels in de hogere jaren. Hou hierbij rekening met de mening van je scholieren. 
• Zorg voor voldoende (speel)materiaal en activiteiten tijdens de pauzes zodat scholieren kunnen spelen. Met een gevarieerd aanbod aan activiteiten, zullen scholieren automatisch minder snel naar hun smartphone grijpen. 
• Evalueer op een regelmatige basis het smartphonebeleid. Vergeet hierbij niet om rekening te houden met de mening van scholieren.
• Zorg bij een (gedeeltelijk) verbod op smartphones dat scholieren de nodige informatie - die ze gewoonlijk via hun smartphone opzoeken - op school kunnen vinden. Zonder smartphone weet je namelijk niet hoe laat het is, of er een lokaalwissel plaatsvindt, enz.

‍

‍